Η επόμενη μέρα για τη Λιβύη

Μέχρι τη στιγμή που ξεκίνησε ο ξεσηκωμός στη Λιβύη, μόνον ο Μουαμάρ Καντάφι είχε το δικαίωμα να ορίζει τα πάντα. Σήμερα, μετά τον θάνατό του και την πτώση του καθεστώτος του οι «αρχηγοί» είναι πολλοί. Και αυτό -ειδικά για τον αραβικό κόσμο- μάλλον δεν είναι καλό.


Το νέο κεφάλαιο για τη Λιβύη είναι πολύ πιθανό να γράφει μόνο μία λέξη: εμφύλιος. Η κήρυξη της χώρας σε «καθεστώς ελευθερίας» δεν σημαίνει αυτοδίκαια και τη μετάβασή της σε δημοκρατικό καθεστώς ούτε, βέβαια, την ανάληψη της εξουσίας από μια κυβέρνηση με πυγμή που θα ενώσει τις φυλές της Λιβύης.

Προσπάθεια θα γίνει, όπως έχει τουλάχιστον δεσμευτεί προς τη Δύση το μεταβατικό συμβούλιο των ανταρτών. Κυβέρνηση με ημερομηνία λήξεως ενός έτους είναι πολύ πιθανό να σχηματιστεί. Ισως να ξεκινήσει και η προετοιμασία για κάλπες, σε δώδεκα μήνες. Πώς όμως θα εξελιχθούν όλα αυτά; Δυτικοί διπλωμάτες εμφανίζονται αισιόδοξοι ότι θα υπάρξει μια αντιπροσωπευτική κυβέρνηση, η οποία θα ενώσει τις διαφορετικές φράξιες που γκρέμισαν το καθεστώς Καντάφι.

Ο εκτελών χρέη πρωθυπουργού Μαχμούντ Τζιμπρίλ δεσμεύτηκε για μια ενιαία Λιβύη, με ενιαία κυβέρνηση και ενωμένο τον λαό.

Ομως αυτό πρακτικά είναι πολύ δύσκολο. Ηδη υπάρχει ένα κομμάτι, οι οπαδοί του καθεστώτος Καντάφι, που μπορεί προς το παρόν να έχει «λουφάξει», ωστόσο είναι βέβαιο πως θα διεκδικήσει προϊόντος του χρόνου και εκείνο ένα κομμάτι της πολιτικής και κοινωνικής πίτας, έστω και αν χρειαστεί να καταδικάσει το καθεστώς που στήριζε.

Σε περίπτωση που αυτό δεν συμβεί, ο θάνατος του Λίβυου συνταγματάρχη μπορεί να τον κάνει «μάρτυρα», κάτι που σίγουρα θα ενισχύσει όχι μόνον τους οπαδούς του αλλά και ισλαμικά στοιχεία, τα οποία εκείνος έδινε μάχη να διώξει από τη χώρα. Ο φονταμενταλισμός δεν τον βοηθούσε να περάσει την εικόνα μιας σύγχρονηης αραβικής χώρας, στην οποία οι γυναίκες δεν ήταν «αντικείμενα». Στη μετά Καντάφι εποχή, όμως, οι ισλαμιστές μπορεί να εκμεταλλευτούν τον θάνατό του για να εδραιωθούν.

Ο μεγαλύτερος κίνδυνος

Εκείνο που Δυτικοί διπλωμάτες φοβούνται περισσότερο είναι το «σπάσιμο» του μετώπου των ανταρτών, που ενδέχεται να διαρραγούν καθώς η εξουσία είναι «γλυκιά» και το χρήμα από τις πλουτοπαραγωγικές πηγές «πολύ». Οσοι σήκωσαν το λάβαρο της επανάστασης μπορεί τώρα να θελήσουν να εξαργυρώσουν την αξία του, με δύναμη εξουσίας και πλούτο. Ποιος θα κυβερνήσει; Θα είναι οι ξεσηκωμένοι της Βεγγάζης που έκαναν την αρχή;

Θα είναι οι αντάρτες της Μισράτα, οι οποίοι έδωσαν τις περισσότερες μάχες και έχασαν τους περισσότερους άνδρες ή μήπως θα είναι οι μαχητές από τα βουνά της Ναφούζα που κατάφεραν να αποκαταστήσουν ισορροπία ισχύος με τις δυνάμεις του καθεστώτος Καντάφι, δίνοντας ώθηση για την τελική επικράτηση των εξεγερμένων;

«Δεν πιστεύω πως υπάρχει τρόπος να αποφευχθεί η διαμάχη για την εξουσία» δηλώνει χαρακτηριστικά στην εφημερίδα «Guardian» η Ρόζμαρι Χόλις, καθηγήτρια για θέματα Μέσης Ανατολής στο πανεπιστήμιο City του Λονδίνου. «Υπάρχουν εκείνοι που έδωσαν τις μάχες και είχαν πολλές απώλειες, και εκείνοι που υποχρεωτικά ανέλαβαν το κομμάτι της διπλωματίας και αναγκάστηκαν να βρίσκονται εκτός Λιβύης. Υπάρχουν ακόμη και εκείνοι που ξεπήδησαν την τελευταία στιγμή ως δήθεν σωτήρες» συμπληρώνει η Χόλις, η οποία όμως εμφανίζεται αισιόδοξη για το ότι θα βρεθεί λύση, απαισιόδοξη όμως για το πότε θα συμβεί αυτό.

Οσο για την πραγματικά αισιόδοξη περίπτωση, αυτή εκφράζεται από κάποιους εκ των επαναστατών αλλά και από Βρετανούς διπλωμάτες, οι οποίοι υποστηρίζουν πως παράλληλα με τον πόλεμο γίνονταν διαβουλεύσεις, ώστε η μετάβαση στη μετά Καντάφι εποχή να είναι ομαλή και οι εξελίξεις «δημοκρατικές», όσο αυτός ο όρος ταιριάζει στο αραβικό ταμπεραμέντο. Στην εύλογη ερώτηση αν υπάρχει σχέδιο, οι ίδιοι διπλωμάτες απαντούν ότι τουλάχιστον υπάρχει συμφωνία για ισότιμη γεωγραφικά εκπροσώπηση στη νέα κυβέρνηση.

Οι πανηγυρισμοί για τον θάνατο του Καντάφι ένωσαν τις διάφορες φυλές της Λιβύης. Ο άνθρωπος αυτός πάντοτε έκανε ό,τι μπορούσε για να κρατά ενωμένο τον λαό του. Τώρα οι διάδοχοί του, όποιοι και αν είναι αυτοί, θα πρέπει να αποδείξουν πως μπορούν να πράξουν το ίδιο.

Μια δίκη που δεν βόλευε κανέναν

Ο θάνατος του Μουαμάρ Καντάφι προκάλεσε πολλούς αναστεναγμούς ανακούφισης, όχι μόνο στον λαό του, αλλά και σε πολιτικά γραφεία όπως και σε γραφεία πετρελαϊκών εταιρειών. Αν ο Λίβυος συνταγματάρχης ζούσε, θα κατέληγε σε μια δίκη διόλου βολική όχι μόνον για τον ίδιο αλλά και για πολλούς άλλους στη Δύση.

Μια δίκη στο Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο για εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας, όπως αναφέρει το διεθνές ένταλμα σύλληψης που είχε εκδοθεί εις βάρος του, θα έδινε στον Λίβυο συνταγματάρχη βήμα λόγου και είναι βέβαιο πως θα είχε πολλά -αληθινά ή ψεύτικα- να πει, ανοίγοντας τον ασκό του Αιόλου για τις σχέσεις της χώρας του με τη Δύση. Δεν είναι όμως τα φημολογούμενα deals για πολιτικά θέματα, όπως η απελευθέρωση του βομβιστή του Λόκερμπι ή οι αγορές στρατιωτικού υλικού από τη Γαλλία. Είναι και οι συμφωνίες με πετρελαϊκές εταιρείες, εκπρόσωποι των οποίων έγιναν πολλάκις συνδαιτυμόνες του Καντάφι, είτε στα γραφεία τους είτε στην περίφημη σκηνή του.

Τέλος, αν ο Καντάφι ζούσε και έφτανε σε δίκη, θα μπορούσε να γίνει ένας νέος Σλόμπονταν Μιλόσεβιτς, που τελικώς προκάλεσε και αισθήματα συμπάθειας, ιδίως με τον θάνατό του.

Espressonews
_